Ganapati Atharvashirsha | गणपति अथर्वशीर्ष

आपल्याला आध्यात्मिक विचारात आणि ध्यानात रुची असल्यास, अथर्वशीर्ष हे अत्यंत महत्त्वाचे एक उपनिषद आहे. ह्या उपनिषदात गणेशाचे स्तोत्र, गणेशाच्या महत्त्वाची माहिती, आणि त्याच्या प्रार्थना व मन्त्रांची संदर्भात्मक माहिती आहे.
अथर्वशीर्ष या उपनिषदात ज्ञानाची आणि आध्यात्मिकतेची महत्त्वाची माहिती दिली आहे. यातील मुख्य संदेश म्हणजे बुद्धीला स्थिरता, मनाची शांतता, आणि आत्मविश्वास याबद्दल आहे. गणेश स्तोत्र अथवा मंत्रांचे उपयोग बुद्धीच्या शक्तीचे वाढविण्यासाठी केले जाते.
या उपनिषदात गणेशाच्या आराधनेचा विशेष महत्त्व दिला गेला आहे, ज्यामुळे आध्यात्मिक साधना आणि सिद्धीमार्गात गणपतीचे साक्षात्कार करणे सुलभ होते. त्याच्या प्रार्थनेने मनाचा नियंत्रण, बुद्धीची स्थिरता आणि आत्मविश्वास मिळतात.
या उपनिषदाच्या सर्वात महत्त्वाच्या भागात एका विशेष ध्यानाच्या तक्रारात गणेशाची प्रार्थना केली आहे, कारण गणेश हे ज्ञान, बुद्धी, आणि संशय नाशक देव आहे.
गणेश विद्या अथवा गणपती विद्या म्हणजे मोक्षासाठी आणि आत्मविकासासाठी महत्त्वाची अद्ययावधी सापडते. गणेशाच्या आशीर्वादाने जीवनातील सर्व कामे सुसिद्ध होतात आणि संपन्नता मिळते. त्याच्या पूजनाने आध्यात्मिक विकास होतो आणि मानवी संबंध बळकट व्हायला सक्षम होते. गणेश विद्येचा समर्थन आपल्याला आध्यात्मिक व्यक्तित्व विकसित करण्यात मदत करतो.
अथर्वशीर्ष उपनिषद अत्यंत गंभीर आणि आध्यात्मिक अनुभवाच्या एक संदेशाची मान्यता घेते, आणि त्याचा अध्ययन आणि समजूत आपल्या आध्यात्मिक अनुभवाला एक नवीन परिप्रेक्ष्य देऊ शकते.

ॐ भद्रं कर्णेभि शृणुयाम देवा: ।
भद्रं पश्येमाक्षभिर्यजत्रा: ॥
स्थिरै रंगै स्तुष्टुवां सहस्तनुभि: ।
व्यशेम देवहितं यदायु: ॥ १ ॥
ॐ स्वस्ति न इन्द्रो वृद्धश्रवा: ।
स्वस्ति न: पूषा विश्ववेदा: ।
स्वस्ति न स्तार्क्ष्र्यो अरिष्ट नेमि: ॥
स्वस्ति नो बृहस्पतिर्दधातु ॥ २ ॥

ॐ शांति: ॥ शांति: ॥ शांति: ॥

ॐ नमस्ते गणपतये।
त्वमेव प्रत्यक्षं तत्त्वमसि ।
त्वमेव केवलं कर्तासि ।
त्वमेव केवलं धर्तासि ।
त्वमेव केवलं हर्तासि ।
त्वमेव सर्वं खल्विदं ब्रह्मासि ।
त्वं साक्षादात्मासि नित्यम् ॥ १ ॥

ऋतं वच्मि । सत्यं वच्मि ॥ २॥

अव त्वं माम् । अव वक्तारम् ।
अव श्रोतारम् अव दातारम् ।
अव धातारम् । अवानूचानमव शिष्यम् ।
अव पश्चात्तात् । अव पुरस्तात् ।
अवोत्तरात्तात् । अव दक्षिणात्तात् ।
अव चोर्ध्वात्तात् । अवाधरात्तात् ।
सर्वतो मां पाहि पाहि समन्तात् ॥ ३॥

त्वं वाङ्‍मयस्त्वं चिन्मय:।
त्वमानंदमसयस्त्वं ब्रह्ममय:।
त्वं सच्चिदानंदाद्वितीयोऽसि।
त्वं प्रत्यक्षं ब्रह्मासि।
त्वं ज्ञानमयो विज्ञानमयोऽसि ॥ ४ ॥

सर्वं जगदिदं त्वत्तो जायते।
सर्वं जगदिदं त्वत्तस्तिष्ठति।
सर्वं जगदिदं त्वयि लयमेष्यति।
सर्वं जगदिदं त्वयि प्रत्येति।
त्वं भूमिरापोऽनलोऽनिलो नभ:।
त्वं चत्वारिवाक्पदानि ॥ ५ ॥

त्वं गुणत्रयातीत: त्वमवस्थात्रयातीत:।
त्वं देहत्रयातीत:। त्वं कालत्रयातीत:।
त्वं मूलाधारस्थितोऽसि नित्यं।
त्वं शक्तित्रयात्मक:।
त्वां योगिनो ध्यायंति नित्यं।
त्वं ब्रह्मा त्वं विष्णुस्त्वं
रूद्रस्त्वं इंद्रस्त्वं अग्निस्त्वं
वायुस्त्वं सूर्यस्त्वं चंद्रमास्त्वं
ब्रह्मभूर्भुव:स्वरोम् ॥ ६ ॥

गणादि पूर्वमुच्चार्य वर्णादिं तदनंतरं।
अनुस्वार: परतर:। अर्धेन्दुलसितं।
तारेण ऋद्धं। एतत्तव मनुस्वरूपं।
गकार: पूर्वरूपं। अकारो मध्यमरूपं।
अनुस्वारश्चान्त्यरूपं। बिन्दुरूत्तररूपं।
नाद: संधानं। सं हितासंधि:
सैषा गणेश विद्या। गणकऋषि:
निचृद्गायत्रीच्छंद:। गणपतिर्देवता।
ॐ गं गणपतये नम: ॥ ७ ॥

एकदंताय विद्‍महे।
वक्रतुण्डाय धीमहि।
तन्नो दंती प्रचोदयात ॥ ८ ॥

एकदंतं चतुर्हस्तं पाशमंकुशधारिणम्।
रदं च वरदं हस्तैर्विभ्राणं मूषकध्वजम्।
रक्तं लंबोदरं शूर्पकर्णकं रक्तवाससम्।
रक्तगंधाऽनुलिप्तांगं रक्तपुष्पै: सुपुजितम् ॥
भक्तानुकंपिनं देवं जगत्कारणमच्युतम्।
आविर्भूतं च सृष्टयादौ प्रकृ‍ते पुरुषात्परम्।
एवं ध्यायति यो नित्यं स योगी योगिनां वर: ॥ ९ ॥

नमो व्रातपतये। नमो गणपतये।
नम: प्रमथपतये।
नमस्तेऽस्तु लंबोदरायैकदंताय।
विघ्ननाशिने शिवसुताय।
श्रीवरदमूर्तये नमो नम: ॥ १० ॥

एतदथर्वशीर्ष योऽधीते।
स ब्रह्मभूयाय कल्पते।
स सर्व विघ्नैर्नबाध्यते।
स सर्वत: सुखमेधते।
स पञ्चमहापापात्प्रमुच्यते ॥ ११ ॥

सायमधीयानो दिवसकृतं पापं नाशयति।
प्रातरधीयानो रात्रिकृतं पापं नाशयति।
सायंप्रात: प्रयुंजानोऽपापो भवति।
सर्वत्राधीयानोऽपविघ्नो भवति।
धर्मार्थकाममोक्षं च विंदति ॥ १२ ॥

इदमथर्वशीर्षमशिष्याय न देयम्।
यो यदि मोहाद्‍दास्यति स पापीयान् भवति।
सहस्रावर्तनात् यं यं काममधीते तं तमनेन साधयेत् ॥ १३ ॥

अनेन गणपतिमभिषिंचति
स वाग्मी भवति
चतुर्थ्यामनश्र्नन जपति
स विद्यावान भवति।
इत्यथर्वणवाक्यं।
ब्रह्माद्यावरणं विद्यात्
न बिभेति कदाचनेति ॥ १४ ॥

यो दूर्वांकुरैंर्यजति
स वैश्रवणोपमो भवति।
यो लाजैर्यजति स यशोवान भवति
स मेधावान भवति।
यो मोदकसहस्रेण यजति
स वाञ्छित फलमवाप्रोति।
य: साज्यसमिद्भिर्यजति
स सर्वं लभते स सर्वं लभते ॥ १५ ॥

अष्टौ ब्राह्मणान् सम्यग्ग्राहयित्वा
सूर्यवर्चस्वी भवति।
सूर्यग्रहे महानद्यां प्रतिमासंनिधौ
वा जप्त्वा सिद्धमंत्रों भवति।
महाविघ्नात्प्रमुच्यते।
महादोषात्प्रमुच्यते।
महापापात् प्रमुच्यते।
स सर्वविद्भवति से सर्वविद्भवति।
य एवं वेद इत्युपनिषद्‍ ॥ १६ ॥

॥ अथर्ववेदीय गणपतिउपनिषद संपूर्णम ॥